سقف شیشه ای (Glass Ceiling) اصطلاحی است که به موانع نامرئی و غیررسمی اشاره دارد که زنان و اقلیت ها را از دستیابی به سطوح بالای حرفه ای و مدیریتی در سازمان ها و جوامع بازمی دارد.

در این اپیزود از پادکست مدیروز، با حضور شاینا احمدی، پادکستری فعال در حوزه زندگی زنان (مجری پادکست جسارت زیستن) ، و اجرای فرامرز عیب پوش، این موضوع به صورت عمیق بررسی شده است. این اپیزود به تحلیل مفهوم سقف شیشه ای، چالش های زنان در پیشرفت حرفه ای و اجتماعی، و راهکارهای غلبه بر این موانع می پردازد. با میهمان برنامه همراه باشیم…

سقف شیشه ای چیست؟

سقف شیشه ای به موانعی اشاره دارد که اگرچه غیررسمی و نامرئی هستند، اما به طور مؤثری زنان را از دستیابی به مناصب ارشد سازمانی و نقش های کلیدی در جامعه بازمی دارند. این موانع شامل پیش داوری های جنسیتی، کلیشه های فرهنگی، و ساختارهای سازمانی هستند که به طور ناخودآگاه یا آگاهانه مردان را در اولویت قرار می دهند. به عنوان مثال، باورهای نادرستی مانند برتری مردان در مدیریت، گرایش به مردسالاری در انتصابات، یا تصور محتاط تر بودن زنان در تصمیم گیری، از جمله عواملی هستند که سقف شیشه ای را تقویت می کنند.

در کشور ما، اگرچه قوانین ممکن است به صورت رسمی مانعی برای پیشرفت زنان ایجاد نکنند، اما نگرش های فرهنگی و اجتماعی، مانند نقش های سنتی همسری و مادری، به عنوان موانع غیررسمی عمل می کنند. این موانع باعث می شوند که زنان، حتی با وجود تحصیلات و شایستگی های حرفه ای، به ندرت به جایگاه های استراتژیک و تصمیم گیر دست یابند.

چالش های زنان در پیشرفت حرفه ای و اجتماعی

زنان در مسیر پیشرفت حرفه ای و اجتماعی با چالش های متعددی مواجه هستند که در زیر به برخی از مهم ترین آن ها اشاره خواهد شد.

۱. نگرش های کلیشه ای و تبعیض جنسیتی

نگرش های کلیشه ای، مانند تصور «زن باید در خانه باشد» یا «مدیریت برای زنان مناسب نیست»، از موانع اصلی پیشرفت زنان هستند. این کلیشه ها ریشه در فرهنگ مردسالار دارند و باعث می شوند که زنان در محیط های کاری تحت نظارت و قضاوت بیشتری قرار گیرند. به عنوان مثال، در ایران، مردان اغلب به دلیل نگرش های منفی به مدیریت زنان، آن ها را برای پست های کلیدی شایسته نمی دانند.

۲. تعادل بین نقش های خانوادگی و حرفه ای

یکی از چالش های اصلی زنان، به ویژه در ایران، ایجاد تعادل بین وظایف خانوادگی و حرفه ای است. نقش های همسری و مادری اغلب به کاهش بهره وری، افزایش غیبت، یا تمایل به ترک شغل منجر می شوند، که این عوامل به طور مستقیم بر فرصت های ارتقای زنان تأثیر می گذارند. این موضوع در حوزه ورزش نیز مشهود است، جایی که زنان ورزشکار با فشارهای مضاعف برای مدیریت نقش های خانوادگی و تمرینات حرفه ای مواجه هستند.

۳. کمبود حمایت سازمانی و نهادی

ساختارهای سازمانی اغلب فاقد برنامه های حمایتی برای زنان هستند. به عنوان مثال، نبود برنامه های پیش از مدرسه یا سیاست های حمایتی برای مادران شاغل، مانع از حضور فعال زنان در محیط های کاری می شود. همچنین، در سازمان های ورزشی، کمبود مدیران زن در پست های ارشد نشان دهنده تأثیر سقف شیشه ای است.

۴. باورهای زنان نسبت به سقف شیشه ای

زنان در مواجهه با سقف شیشه ای ممکن است باورهای مختلفی مانند انکار، انعطاف پذیری، پذیرش، یا استعفا از تلاش برای پیشرفت را اتخاذ کنند. این باورها می توانند انگیزه و عملکرد حرفه ای آن ها را تحت تأثیر قرار دهند. برای مثال، برخی زنان ممکن است به دلیل پذیرش محدودیت ها، از پیگیری نقش های مدیریتی منصرف شوند.

۵. محدودیت های اجتماعی و نهادی

عواملی مانند کمبود دسترسی به شبکه های حرفه ای، تبعیض در استخدام و ارتقا، و نبود الگوهای نقش زنانه در مدیریت، از دیگر موانع هستند. در ایران، تنها ۱۷ درصد از زنان شاغل توانسته اند به پست های مدیریتی دست یابند، که نشان دهنده شدت این موانع است.

راهکارهای شکستن سقف شیشه ای

برای غلبه بر سقف شیشه ای و ایجاد فرصت های برابر برای زنان، راهکارهای متعددی پیشنهاد شده است که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

۱. تغییر نگرش های فرهنگی

تغییر نگرش های کلیشه ای از طریق آموزش و رسانه ها می تواند نقش مهمی در کاهش تبعیض جنسیتی ایفا کند. رسانه ها، به ویژه تلویزیون، می توانند با نمایش زنان موفق در نقش های مدیریتی، به تغییر باورهای اجتماعی کمک کنند.

۲. برنامه های حمایتی سازمانی

سازمان ها می توانند با ارائه برنامه های مربیگری، آموزش مهارت های رهبری، و سیاست های حمایتی مانند مرخصی های خانوادگی یا مهدکودک های سازمانی، به زنان کمک کنند تا تعادل بهتری بین کار و زندگی برقرار کنند.

۳. افزایش حضور زنان در نقش های تصمیم گیر

تشویق زنان به حضور در پست های مدیریتی و ایجاد الگوهای نقش زنانه می تواند انگیزه زنان دیگر را برای پیشرفت افزایش دهد. این امر به ویژه در حوزه هایی مانند ورزش، که زنان در آن کمتر دیده می شوند، اهمیت دارد.

۴. تقویت مهارت های روانی و حرفه ای

آموزش مهارت های روانی مانند مدیریت استرس، تاب آوری، و اعتمادبه نفس می تواند به زنان کمک کند تا با چالش های محیط کار بهتر مقابله کنند. این موضوع به ویژه برای زنان ورزشکار که با فشارهای روانی مضاعف مواجه هستند، حیاتی است.

۵. اصلاحات قانونی و نهادی

اگرچه قوانین در ایران ممکن است به صورت رسمی تبعیض آمیز نباشند، اما ایجاد سیاست های تشویقی برای استخدام و ارتقای زنان می تواند به کاهش سقف شیشه ای کمک کند.

تجربه شاینا احمدی در پادکست مدیروز

در اپیزود «سقف شیشه ای زنان» از پادکست مدیروز، شاینا احمدی (پادکستر و فعال اجتماعی و مجری پادکست جسارت زیستن به عنوان یک پادکستر فعال در حوزه زندگی زنان، تجربیات و دیدگاه های خود را درباره این موضوع به اشتراک گذاشته است. این گفت وگو با اجرای فرامرز عیب پوش، به بررسی موانع و چالش هایی که زنان در مسیر پیشرفت با آن مواجه هستند، پرداخته و احتمالاً راهکارهای عملی برای غلبه بر این موانع ارائه کرده است. شاینا احمدی با توجه به فعالیتش در حوزه زنان، احتمالاً به مسائل فرهنگی، اجتماعی، و روان شناختی مرتبط با سقف شیشه ای اشاره کرده و تجربیات واقعی زنان در ایران را برجسته ساخته است.

جمع بندی نهایی

سقف شیشه ای به عنوان یک مانع نامرئی، همچنان یکی از چالش های اصلی زنان در مسیر پیشرفت حرفه ای و اجتماعی است. این پدیده ریشه در نگرش های فرهنگی، ساختارهای سازمانی، و انتظارات اجتماعی دارد. با این حال، با تغییر نگرش ها، ارائه حمایت های سازمانی، و تقویت مهارت های زنان، می توان این سقف را شکست و فرصت های برابرتری برای زنان ایجاد کرد. پادکست هایی مانند اپیزود «سقف شیشه ای زنان» در مدیروز، با برجسته کردن این مسائل، نقش مهمی در آگاهی بخشی و ترویج گفت وگو درباره برابری جنسیتی ایفا می کنند.

ظیفه ما تغییر دیگران نیست. وظیفه ما تغییر خودمان و آگاهی دادن به دیگران است.

راوی:

پادکست مدیروز فضایی است برای مدیریت عمر و زندگی و توسعه فردی و کسب و کار.

فرامرز عیب پوش

وبسایت مدیروز:

www.modirooz.com